Focus Wetenschap

Virussen maken ons soms ziek, maar ze kunnen juist ook heel nuttig zijn voor ons. Ze spelen een sleutelrol in ecosystemen, houden ons immuunsysteem op scherp, en we kunnen ze inzetten om medicijnen bij onze organen naar binnen te smokkelen. Daarover spreekt presentator Lara Billie Rense deze aflevering met viroloog Marjolein Kikkert. Marjolein legt uit wat zo'n virus precies doet, in welke smaken ze komen, en hoe we hun evolutionaire trucjes in ons eigen voordeel kunnen gebruiken.

Wat is het beeld dat we in de media krijgen voorgeschoteld van virussen? Welke taal wordt er gebruikt om erover te praten? Verslaggever Ruben Rosen Jacobson zoekt het uit. Virussen zijn met het blote oog niet waar te nemen, maar ze kunnen wel de hele wereld in zijn greep houden. De recente Covid-pandemie of de Spaanse griep.. door alle doden, nare ziektes en pandemieën in de geschiedenis zijn virussen nooit echt onze vrienden geweest. Weinig mensen dus die deze ziektemakers het voordeel van de twijfel willen geven. Toch is daar misschien wel reden toe.

De mode-industrie produceert continu goedkope nieuwe kleding die van ver weg naar ons toe verscheept wordt. Vervolgens kopen we te veel, dragen het te weinig en gooien het te gemakkelijk weer weg. Dat resulteert in bergen wegwerpkleding.  Zijn de huidige businessmodellen van de fashionindustrie nog wel van deze tijd? En hoe kunnen fashion ondernemers de slag naar duurzaamheid maken? Daarover gaat presentator Lara Billie Rense in gesprek met Kim Poldner. Zij is lector circulaire businessmodellen aan de Haagse Hogeschool en houdt zich al bijna twintig jaar bezig met de duurzame modesector. ⏩Dit was de laatste aflevering in de serie Fast Fashion. In het nieuwe jaar zijn we er weer, met nieuwe wetenschapsverhalen!

Onze maatschappelijke verslaving aan kleding is slecht voor de planeet. Kledingwinkels hebben elk seizoen meerdere collectiewissels, kleding wordt zo goedkoop mogelijk geproduceerd en over de hele wereld verscheept.  Hoe keren we het tij? Welke alternatieven zijn er, zodat de consument én de industrie kunnen verduurzamen? Focus-verslaggever Stijn Goossens bezocht de Dutch Sustainable Fashion Week om te leren over de initiatieven die bestaan, en hoe die oplossingen uit hun duurzame niche kunnen breken. Hoe maken we van duurzame fashion het nieuwe normaal? ⏩In de volgende afleveringen gaat presentator Lara Billie Rense in gesprek met Kim Poldner, lector circulaire business aan de Haagse Hogeschool.

Hoe komt het dat onze kledingindustrie zo milieuonvriendelijk, verleidelijk en verslavend is? En hoe worden wij als consumenten beïnvloed om toch mee te gaan in alle modehypes? Daarover spreekt presentator Lara Billie Rense deze aflevering met gedragsonderzoeker Judith Roumen. Vanuit de psychologie onderzoekt ze wat consumenten drijft en kan belemmeren in het maken van duurzamere keuzes. Met die wetenschappelijke kennis adviseert Milieu Centraal overheden, bedrijven en vooral consumenten.

Iedereen heeft kleding nodig, dus is het niet gek dat we regelmatig kleren kopen. Maar zijn we er misschien in doorgeslagen? Grote kledingmerken en webwinkels hebben van Fast Fashion steeds meer een norm gemaakt: veel kleding voor weinig geld en van lage kwaliteit. Na een paar keer dragen verdwijnt het in de prullenbak en gaan we weer shoppen. En dat systeem richt flink wat schade aan. Zien we kleding inderdaad als wegwerpproduct in Nederland? Verslaggever Ruben Rosen Jacobson ging op verkenning in een winkelcentrum en bij een textielverwerker.

Lange tijd werden vrouwen uitgesloten van medische en neuropsychologische onderzoeken. Hun hormoonhuishouding zou ingewikkeld en daarmee onpraktisch zijn voor wetenschappelijke studies. Logisch gevolg is dat kennis over de invloed van vrouwelijke hormonen uitblijft. Hoogleraar neurocognitieve klinische psychologie Ellen de Bruijn (https://www.universiteitleiden.nl/medewerkers/ellen-de-bruijn#tab-1) brengt daar nu verandering in. Zij gaat uitzoeken wat de invloed van de vrouwelijke hormonen is op hun gedrag en de hersenen.   Zie ook In de podcast wordt verwezen naar het boek ‘Wij zijn onze hormonen (https://www.nporadio1.nl/fragmenten/nos-met-het-oog-op-morgen/331abdbd-c2eb-4698-9fee-1910bc1737a4/2022-08-31-boek-wij-zijn-onze-hormonen)’ van Max Nieuwdorp Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door: Host: Lara Billie Rense Redactie: Maartje Braam Techniek: Sander Nieuwenhuijsen en Stijn Goossens Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl

Terwijl de maatschappij doordendert, de ene dag de andere lijkt, verandert de samenstelling van geslachtshormonen bij vrouwen continu. En dan zijn er ook nog levensfases waarin hun geslachtshormonen excessief veranderen: de puberteit, een zwangerschap en de overgang. Dat is even gezond als ongemakkelijk. Moeten vrouwen daar individueel mee dealen of kunnen we hen als maatschappij tegemoet komen? Verslaggever Maartje Braam zocht het uit.   Zie ook * Care for Women (https://careforwomen.nl/) * Woman Inc. (https://www.womeninc.nl/actueel/tweede-kamerleden-ervaren-menstruatiekrampen) die langsging bij Tweede Kamerleden * Het onderzoek van TNO (https://wp.monitorarbeid.tno.nl/wp-content/uploads/2022/05/20220513_TNO-Rapport-overgangsklachten_DEF.pdf) naar overgangsklachten op de werkvloer  Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door: Host: Lara Billie Rense Redactie: Maartje Braam Techniek: Sander Nieuwenhuijsen  Eindredactie: Gerda Bosman en Sander Nieuwenhuijsen Vragen? Mail de redactie: wet

Psychiater Iris Sommer zag en ziet tijdens haar werkende leven dat vrouwen anders ziek worden dan mannen. Als het aan haar ligt, gaan we vrouwen in de gezondheidszorg dan ook anders behandelen. Ze pleit voor genderspecifieke zorg. In deze aflevering hoor je haar wetenschappelijke inzichten over de verschillen tussen mannen en vrouwen, haar verbazing en de lange weg die de gezondheidszorg nog bewandelen kan. De televisie-uitzending van Focus over de Menopauze is op 1 november om 22:50u te zien op NPO 2 en vanaf dan ook op NPO Start (https://www.npostart.nl/index.php/focus/VPWON_1289481).    Zie ook: Het symposium Eva is geen Adam op 19 oktober in het UMC Groningen   (https://onderwijs.umcg.nl/-/eva-is-geen-adam)   Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door: Host: Lara Billie Rense Redactie: Maartje Braam Verslaggever: Maartje Braam Techniek: Sander Nieuwenhuijsen, Stijn Goossens  Eindredactie: Sander Nieuwenhuijsen, Gerda Bosman Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetens

Tijdens de overgang nemen de vrouwelijke geslachtshormonen in rap tempo af. Hoe is dat voor onze eigen presentator Lara Billie Rense, die in de overgang zit en tegelijkertijd in transitie is? Waar sommige vrouwen tijdens de overgang geholpen zijn met wat extra vrouwelijke hormonen, verkent Lara Billie onontgonnen terrein. Samen met verslaggever Maartje Braam bespreekt Lara Billie diens overwegingen om de situatie te gebruiken en met hormonen te experimenteren onder begeleiding van specialisten in de transzorg. Kijk/lees ook: De televisie-uitzending van Focus over de Menopauze is op 1 november om 22:50u te zien op NPO 2 en vanaf dan ook op NPO Star (https://www.npostart.nl/index.php/focus/VPWON_1289481)t. In de podcast wordt verwezen naar het boek ‘Wij zijn onze hormonen’ van Max Nieuwdorp (https://researchinformation.amsterdamumc.org/en/persons/max-nieuwdorp) Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door: Host: Lara Billie Rense Redactie: Maartje Braam Verslaggever: Maartje Braam Techniek

Op festival ‘Nacht van Ontdekkingen (https://www.nachtvanontdekkingen.nl/)’ in Leiden duikt presentator Sander Nieuwenhuijsen (https://www.instagram.com/sandeur/) met neurowetenschapper Michiel van Elk (https://www.universiteitleiden.nl/en/staffmembers/michiel-van-elk#tab-1) diep in de psychedelica. Van Elk onderzoekt als universitair hoofddocent de werkingen en effecten van psychedelische middelen op de hersenen. Ook is hij ervaringsdeskundige op het gebied van geestverruiming. In het boek 'Een Nuchtere Kijk op Psychedelica' beschijft hij een ommekeer in hoe we tegen psychedelica aankijken: van tripmiddel tot geneesmiddel. Aan het eind van het gesprek krijgt het aanwezige publiek de kans om vragen te stellen. * Factsheet Psychedelica-therapie - Trimbosinstituut (https://www.trimbos.nl/aanbod/webwinkel/af2076-psychedelica-therapie/) * Psychedelica bij de psychiater? - Dit is de kwestie (EO) (https://www.npostart.nl/dit-is-de-kwestie/22-03-2023/VPWON_1345793) Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschaps

Onbewust en met het grootste gemak laten mensen online data achter. Daarmee geven ze hun gegevens aan gigantische datasets waarmee bedrijven en instanties de meest nauwkeurige inzichten krijgen in menselijk gedrag. Kunnen wetenschappelijke studies daaraan tippen?   Met langlopende studies als LifeLines in Groningen misschien wel. In het noorden van Nederland zijn 167.000 mensen al 17 jaar bereid om hun meest intieme gegevens te delen met de wetenschap. Al die data hebben ervoor gezorgd dat Sandra Brouwer, hoogleraar arbeidsparticipatie, de effecten van Covid-19 op de arbeidsmarkt nauwkeurig kon onderzoeken.   Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door: Host: Lara Billie Rense Redactie: Sander Nieuwenhuijsen, Maartje Braam Techniek: Sander Nieuwenhuijsen, Maartje Braam Eindredactie: Gerda Bosman Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je dan op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief

Meer dan 450.000 Nederlanders leveren vrijwillig een bijdrage aan wetenschappelijke onderzoek via hun deelname aan cohortstudies. In cohortonderzoek wordt een afgebakende groep met een gemeenschappelijk kenmerk over een lange periode herhaaldelijke gemeten en gevolgd; van tweelingen of specifiek de bewoners van een wijk of tot 167.000 inwoners van Drenthe, Groningen en Friesland. Dit levert wetenschappers unieke data op voor onderzoek naar bijvoorbeeld veroudering, erfelijkheid en risicofactoren voor ziektes. Van vragenlijsten en hartfilmpjes tot poep- en bloedsamples, de vrijwilligers geven veel. Maar levert het hun persoonlijk ook iets op? Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen (https://www.instagram.com/sandeur/) zet verschillende Nederlandse cohortstudies op een rij en spreekt met deelnemers van Lifelines en ERGO over hun ervaringen en motivaties. Luister/lees/kijk ook:  * Overzicht lopende cohortstudies - Nederlands Cohorts Consortium (https://www.demaastrichtstudie.nl/netherlands-cohorts-consortium-ncc)

Het cliché is waar: iedereen is uniek. Mensen verschillen van elkaar in geslacht, lichaamsgewicht, bloedwaardes, etniciteit, leefstijl, noem maar op. Farmaceuten staan voor de uitdaging om voor zo’n bonte verzameling één werkend medicijn te ontwikkelen. Daarvoor testen ze hun medicijnen eindeloos op proefpersonen, maar die proefpersonen zijn niet divers genoeg, stelt promovenda Linda Al-Hassany (https://pure.eur.nl/en/persons/linda-al-hassany). Daarom wil zij zoveel mogelijk verschillende mensen enthousiast maken om proefpersoon te worden, om de wetenschap vooruit te helpen, maar ook zodat elk mens uiteindelijk het juiste medicijn krijgt voorgeschreven. Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door: Host: Lara Billie Rense Verslaggever: Sander Nieuwenhuijsen Redactie: Maartje Braam Techniek: Sander Nieuwenhuijsen, Maartje Braam Eindredactie: Gerda Bosman Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl) Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je dan o

Hoe is het om proefpersoon te zijn, bijvoorbeeld in geneesmiddelenonderzoek? Wat zijn de risico’s en wat levert het op? Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen ondervindt het aan den lijve. Hij doorloopt het selectieproces en de medische keuring, om vervolgens in de kliniek een medicijn ingespoten te krijgen wat nog niet eerder op mensen is getest. Wie zijn ‘gezonde’ proefpersonen, wat is hun motivatie en hoe is dynamiek tijdens het verblijf? En krijgt hij last van bijwerkingen of was het toch een placebo? Algemeen directeur Perry de Jongh van onderzoekscentrum ICON legt uit welke fases een medicijn moet doorlopen, voor het op de markt komt. En waarom de selectiecriteria voor dit type onderzoek vaak zo specifiek zijn. Tamara Overbeek legt uit hoe de vergoeding vastgesteld wordt en hoe de velen benodigde deelnemers geworven worden. Luister/lees/kijk ook:    Informatie & rechten/plichten proefpersonen (https://www.ccmo.nl/proefpersonen) - Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek   Podcast Focus wordt gemaakt op

Deze week een speciale aflevering van Focus, vanaf het festivalterrein van Lowlands. Want ook festivals zijn een bijzonder interessante plek voor wetenschappelijk onderzoek en op Lowlands is daar een heel programma voor opgetuigd: Lowlands Science. Focus-verslaggevers Stijn Goossens en Rose Heijnen gingen langs bij de wetenschappers die op Lowlands hun onderzoeken demonstreren, maar ook daadwerkelijk resultaten proberen verzamelen.  Wat kun je meten bij een festivalpubliek? En wat is er op lowlands allemaal te leren van de wetenschap? Je hoort het in deze speciale aflevering van Focus.  In deze aflevering hoor je onder andere: * Rose Heijnen breekt in op Lowlands, onder begeleiding van Yoram Goedhart die namens het Nederlands Forensisch Instituut, de Hogeschool van Amsterdam en de Vrije Universiteit op Lowlands onderzoek doet naar inbraaktactieken. Meer over het onderzoeksproject 'geen spoor te verliezen' vind je hier (https://www.hva.nl/forensisch-onderzoek/gedeelde-content/projecten/projecten/geen-spoor-

Meten is weten. Daarom krijgt de coach van Feyenoord, Arne Slot, na afloop van wedstrijden een uitdraai van het aantal afgelegde kilometers en het aantal sprints van elke voetballer. Feyenoord is daarin niet uniek. De prestatie van topsporters wordt nauwkeurig gemeten. De rolstoelsport blijft daarin achter. Daar komt verandering in. Mede door onderzoeker Rienk van der Slikke. Hij ontwikkelde een meetsysteem dat met behulp van sensoren nauwkeurig in beeld brengt wat een rolstoelsporter doet tijdens een training of wedstrijd. En die data is interessant voor de sporter, de coach, het publiek én de mensen die bepalen in welke mate parasporters worden gehinderd door hun handicap.   ‘De paralympische sporten worden steeds professioneler. Er gaat meer geld in om […] Daar hoort een verdedigbaar classificatiesysteem bij. Een eerlijke wedstrijd is voor sporters, voor toeschouwers, voor iedereen een van de belangrijkste aspecten,’ zegt Rienk van der Slikke in deze aflevering. Van der Slikke is verbonden aan het lectora

Bij rolstoelbasketbal zie je sporters in een rolstoel sporten. Wat je niet ziet is dat alle rolstoelbasketballers zijn ingedeeld in een puntensysteem. Je handicap bepaalt je punten en een team bestaat uit een maximaal aantal punten. Terwijl de sporters zich in het zweet werken, zit de coach te rekenen. In deze aflevering hoor je hoe de parasport via classificaties streeft naar eerlijke wedstrijden. Verslaggever Maartje Braam spreekt met rolstoelbasketballer Mariska Beijer over haar leven als topsporter, de weg ernaar toe en de invloed van haar handicap op het veld.   Zie ook:  Hier (https://mariskabeijer.nl/)kun je de website van Mariska Beijer bekijken Het nummer Up is van de band Enorm Podcast Focus wordt gemaakt op de NTR wetenschapsredactie door:   Host: Lara Billie Rense  Verslaggever: Maartje Braam Redactie: Maartje Braam Techniek: Maartje Braam, Sander Nieuwenhuijsen Eindredactie: Sander Nieuwenhuijsen, Gerda Bosman     Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl   Wil je op de hoogte blijven van

Stel je voor dat je een ongeluk krijgt en de rest van je leven veroordeeld bent tot een rolstoel. Wat voor model kies je dan? Ga je voor een stoel waarmee je de blits kunt maken op de dansvloer of heb je liever een stevig model die je overeind houdt bij onverwachte bewegingen? Zeker bij kinderen – die gemiddeld zo’n 6 centimeter per jaar groeien en constant veranderen – is de keuze niet eenvoudig. Terwijl het juist voor jongeren belangrijk is om in alle omstandigheden comfortabel en vaardig te zijn in hun rolstoel, zegt kinderfysiotherapeut en onderzoek Marleen Sol. ‘Als kinderen vaardig zijn in hun rolstoel kunnen zij zelfstandig met hun vriendjes de straat oversteken ondanks de hoge stoepranden.’ Deze aflevering gaat over het belang van rolstoelvaardigheid. Dat klinkt misschien praktisch, maar komt neer op de betekenis van autonomie en waardigheid in een mensenleven. In deze podcast verwijzen we naar de eerste aflevering van onze podcastserie over de rolstoel-beweging. Luister deze aflevering gemakkelijk

Er zijn allerlei redenen dat mensen afhankelijk worden van een rolstoel. Ze komen erin terecht door aangeboren aandoeningen, op vroege of latere leeftijd. Of plotseling door een ongeluk. Wat de aanleiding ook is, iedere nieuwe rolstoelgebruiker moet behendig worden in een stoel op wielen. Maar hoe doe je dat eigenlijk, leren rolstoel rijden? Verslaggever Ruben Rosen Jacobson gaat langs bij een rolstoel-sportmarkt georganiseerd het Wheelchair Skills Team (https://wheelchairskillsteam.nl/) voor zijn eerste rolstoelvaardigheidstraining, van niemand minder dan de dertienjarige coach Sebas. Ook spreekt hij diverse rolstoelgebruikers over hun ervaring met het hun eigen maken van dit ‘verlengstuk van het lichaam’ en hoe de maatschappij hierbij kan helpen – waaronder WST-oprichter Kees-Jan van der Klooster (http://www.kjprojects.com/). In de volgende afleveringen gaan we in gesprek met kinderfysiotherapeut en onderzoeker Marleen Sol over het verbeteren van rolstoelrijden bij kinderen. Daarna gaan we, met het oog op